ชุมชนบางเลียบ

ชุมชนบางเลียบเป็นชุมชนหนึ่งที่ได้รับผลจากการพัฒนาประเทศ ตามนโยบายที่มุ่งส่งเสริมและสร้างความเติบโตทางด้านเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงหลายอย่างและส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของคนในชุมชน ทำให้ปัจจุบันชุมชนมีปัญหาเกิดขึ้นมากมาย เช่น ปัญหายาเสพติด ปัญหาความขัดแย้ง ปัญหาหนี้สิน เป็นต้น แม้จะมีการพยายามแก้ไขปัญหาต่าง ๆ จากภาครัฐแต่ก็ไม่เป็นผลทำที่ควรและอาจทำให้เกิดปัญหามากขึ้นกว่าเดิม
จากสภาพปัญหาดังกล่าวจึงมีสมาชิกชุมชนกลุ่มหนึ่งที่มีความตั้งใจดีที่อยากมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหา จึงได้รวมตัวกันและพูดคุยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน พร้อมทั้งได้ทบทวนสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชุมชน ก็พบว่าสภาพปัญหาต่าง ๆ นั้นส่วนใหญ่มาจากผลกระทบจากการกระทำภายนอกเป็นหลัก ซึ่งประกอบกับภายในชุมชนก็ไม่มีภูมิคุ้มกันที่ดีเพียงพอจึงทำให้เกิดความไม่สมดุลขึ้น จึงทำให้เกิดปัญหามากมาย จึงคิดกันว่าเราควรต้องมีการทำอะไรสักอย่างเพื่อแสวงหาแนวทางการพัฒนาที่เหมาะสมกับชุมชนของเรา เป็นคำถามที่ทุกคนช่วยกันตั้งขึ้น แต่ยังไม่รู้ว่าจะหาคำตอบได้อย่างไร แต่โชคดีที่เราได้มีโอกาสได้รู้จักสำนักงานกองทุนสนับสนุนงานวิจัย หรือ สกว. ฝ่ายวิจัยท้องถิ่น ซึ่งมีการสนับสนุนให้ชุมชนได้ใช้ประโยชน์จากงานวิจัยทั้งในส่วนของกระบวนการและผลของการวิจัย มุ่งเน้นให้ชุมชนทำงานวิจัย ซึ่งเรียกว่าว่า การวิจัยท้องถิ่น เป็นรูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Paticipatory Action Research) เพื่อให้สมาชิกชุมชนทำวิจัยเพื่อหาตั้งคำถามและหาคำตอบด้วยตัวเอง เราจึงได้เสนอโครงการเข้าไปที่สำนักงานดังกล่าว ตั้งแต่เดือน พฤศจิกายน 2551
เมื่อเสนอโครงการเข้าไปที่ สกว. แล้วนั้น ก็ได้มีพี่เลี้ยงซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ของ สกว. มาให้คำแนะนำและคำปรึกษาในการจัดทำโครงการดังกล่าว รวมทั้งมีการประชุมเพื่อเป็นเวทีให้พวกเราได้แสดงความคิดเห็นในการแสวงหาแนวทางการวิจัยที่เหมาะสมกับชุมชน ซึ่งแรกเริ่มนั้นก็มีทีมงานแค่ 4 คน และบางครั้งเราอาจต้องเว้นช่วงบ้าง เพราะแต่ละคนก็มีภารกิจของตนเอง จนต่อมาเราก็ได้สมาชิกเพิ่มเรื่อย ๆ และมีการประชุมกันมากขึ้น จนในที่สุดเราก็ได้สรุปและเสนอโครงการกับ สกว. แต่เราต้องเสนอถึง 2 ครั้ง จึงได้รับการอนุมัติ โดยขณะนี้อยู่ในช่วงดำเนินการเก็บข้อมูลและสำรวจชุมชน
โครงการวิจัยท้องถิ่นครั้งนี้ เป็นความพยายามของสมาชิกในชุมชนกลุ่มหนึ่งที่ต้องการเห็นสิ่งดีดีเกิดขึ้นในชุมชน ซึ่งไม่รู้ว่าจะทำได้ดีหรือได้ผลแค่ไหนหรืออย่างไร แต่สิ่งหนึ่งที่สำคัญคือการเรียนรู้ ซึ่งที่ผ่านมานั้นเราก็ได้เรียนรู้จากทีมวิจัยด้วยกันมาก เพราะพวกเรากว่าจะรวมตัวกันได้ก็ไม่ใช่เรื่องง่ายนัก แต่ละคนก็มีพื้นฐานและประสบการณ์ที่แตกต่างกันไป ทำให้มีปัญหาบ้าง แต่พวกเราก็ผ่านไปได้ด้วยดี และทำให้เราเรียนรู้กันและเข้าใจกันมากขึ้น และหวังว่าสิ่งดีดีที่เกิดขึ้นกับพวกเรานั้นก็จะเกิดขึ้นกับสมาชิกในชุมชนบางเลียบด้วยเช่นกัน